نقشهای تبعی کدامند ؟

درود : نقشهای تبعی کدامند ؟

پاسخ کاربر :

گاه، واژه از نظر نقش دستوری، پیرو گروه اسمی پیش از خود است؛ به این گونه نقش ها در اصطلاح، نقش­های تبعی می گویند.

درود : نقش­های تبعی به چند نوع تقسیم می­شوند؟ آنها را نام ببرید.

سه نوع: معطوف، بدل و تکرار

درود : روش تشخیص بدل از گروه قیدی چگونه است؟ تفاوت بدل و گروه قیدی را با ذکر مثال توضیح دهید.

در تشخیص بدل باید دقّت کافی را داشته باشیم؛ مثلاً در عبارت:

امروز، ساعت پنج فوتبال شروع می­شود.

ممکن است گمان ببریم که عبارت «ساعت پنج» بدل است از «امروز»، امّا بدل آن است که دقیقاً کلمه یا عبارت قبل از خود را توضیح دهد؛ در واقع عبارت «ساعت پنج» قیدی است که زمان را توضیح داده است نه «امروز» را، امّا در مثال زیر، بدل داریم:

امروز، پنجشنبه فوتبال شروع می­شود.

یا مثلاً در عبارت «این هفته، پنجشنبه فوتبال داریم» ، هر دو عبارت مشخّص شده قید هستند امّا در عبارت «بیست و سوّم خرداد ماه، روز پنجشنبه فوتبال داریم»، عبارت مشخّص شده بدل است.

درود : آیا تکرار هر واژه و عبارتی نقش تبعی محسوب می­شود؟

خیر، توجّه کنیم که قاعدۀ تکرار، زمانی جزو نقش­های تبعی محسوب می­شود که همگی در یک نقش واحد تکرار شوند؛ مثلاً در عبارت «آتش است این بانگ نای و نیست باد/ هرکه این آتش ندارد نیست باد» کلمات «آتش» و «نیست باد» قاعدۀ زبانی تکرار ندارند، زیرا «آتش»اوّل مسند و دوّمی مفعول است و «نیست باد» اوّلی مسند و فعل است امّا «نیست باد» دوّمی فعل غیر اسنادی است.

امّا در مثال «مرد نقّال، آن صدایش گرم، نایش گرم، آن حدیث آشنایش گرم» قاعدۀ تکرار داریم، زیرا واژۀ «گرم» در هر دو حالت صفت است.

درود : چند نمونه از نقش­های تبعی(معطوف، بدل و تکرار) را با ذکر مثال بررسی کنید .

پرستار امرش، همه چیز و کس          بنی آدم و مرغ و مور و مگس

کس، مرغ، مور، مگس: معطوف / بنی آدم و مرغ و مور و مگس: بدل

جور دشمن چه کند، گر نکشد طالب دوست          گنج و مار و گل و خار و شادی و غم به هم اند

 مار، گل ، خار، شادی، غم: معطوف به نهاد

بیا بیا، که شدم در غم تو سودایی          درآ درآ، که به جان آمدم ز تنهایی

بیا، درآ: تکرار